پروتز بالای زانو وسیله‌ای مصنوعی است که جایگزین بخشی از پای فرد می‌شود که بالای زانو قطع شده است، این پروتز به فرد امکان می‌دهد تا پس از قطع عضو، تا حد زیادی به زندگی عادی خود بازگردد و فعالیت‌های روزمره را انجام دهد. پروتز بالای زانو به افرادی که بطور مادرزادی دچار نقص عضو هستند و یا این که به دلایلی آمپوتاسیون برای آن ها انجام می گیرد ، کمک می کند تا بتوانند به فعالیت های زندگی روزمره خود با کمترین مشکل و ناتوانی بپردازند. روند ساخت پروتز بالای زانو این گونه است که ابتدا اندازه‌های دقیق از قطع عضو گرفته می‌شود، سپس سوکت سفارشی برای هر بیمار ساخته می‌شود. اجزای دیگر پروتز بالای زانو مانند مفصل زانو و ساق بر اساس نیازهای بیمار انتخاب می‌شوند. پروتز تنظیم و به بیمار تحویل داده می‌شود، در مرحله نهایی بیمار آموزش می‌بیند که چگونه از پروتز خود استفاده کند و آن را مراقبت کند.
اجزای اصلی پروتز بالای زانو:
سوکت: قسمتی از پروتز است که با پوست قطع عضو در تماس مستقیم است. سوکت باید به گونه‌ای طراحی شود که به طور محکم و راحت در جای خود قرار گیرد و از پوست محافظت کند.
مفصل زانو: این بخش از پروتز، حرکت زانو را تقلید می‌کند و به فرد امکان می‌دهد تا زانوی خود را خم و راست کند. انواع مختلفی از مفاصل زانو وجود دارد که هر کدام برای فعالیت‌های خاصی مناسب هستند.
ساق: قسمت زیرین پروتز است که به مفصل زانو متصل می‌شود. ساق معمولاً از مواد سبک و مقاوم ساخته می‌شود تا وزن پروتز را کاهش دهد و در عین حال استحکام لازم را فراهم کند.
پنجه: انتهای پروتز است که به فرد امکان می‌دهد روی آن بایستد و راه برود. پنجه‌ها در انواع مختلفی طراحی می‌شوند تا با نیازهای فردی هر بیمار مطابقت داشته باشند.
انواع مفاصل زانو در پروتز بالای زانو
مفاصل مکانیکی: این مفاصل ساده‌ترین نوع مفاصل هستند و با استفاده از اهرم‌ها و فنرها حرکت می‌کنند.
مفاصل پنوماتیک: این مفاصل با استفاده از هوا کار می‌کنند و حرکت نرم‌تری نسبت به مفاصل مکانیکی دارند.
مفاصل هیدرولیک: این مفاصل با استفاده از روغن کار می‌کنند و کنترل دقیق‌تری بر روی حرکت زانو فراهم می‌کنند.
مفاصل هوشمند: این مفاصل جدیدترین نوع مفاصل هستند که با استفاده از سنسورها و میکروپروسسورها، حرکت زانو را به طور خودکار تنظیم می‌کنند.
مزایای استفاده از پروتز بالای زانو
بازگشت به زندگی فعال: با استفاده از پروتز، افراد می‌توانند به بسیاری از فعالیت‌های روزمره خود مانند راه رفتن، ایستادن، نشستن و حتی ورزش کردن بازگردند.
افزایش اعتماد به نفس: داشتن یک پروتز مناسب می‌تواند به افراد کمک کند تا اعتماد به نفس خود را بازیابند و به طور فعال در جامعه شرکت کنند.
کاهش درد: پروتز می‌تواند به کاهش درد ناشی از قطع عضو کمک کند.
نکات مهم در مورد پروتز
اهمیت انتخاب پروتز مناسب: انتخاب پروتز مناسب برای هر بیمار بسیار مهم است.
اهمیت مراقبت از پروتز: پروتز باید به طور مرتب تمیز و بررسی شود.
اهمیت توانبخشی: توانبخشی پس از دریافت پروتز بسیار مهم است تا بیمار بتواند به بهترین نحو از پروتز خود استفاده کند.
انتخاب نوع مناسب پروتز به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
- سطح فعالیت فرد: افرادی که فعالیت بدنی بالاتری دارند، به پروتزی نیاز دارند که عملکرد بهتر و دوام بیشتری داشته باشد.
- سطح قطع عضو: محل قطع عضو و میزان استخوان باقی‌مانده بر نوع پروتز تأثیرگذار است.
- شرایط پزشکی فرد: بیماری‌های زمینه‌ای و سایر شرایط پزشکی فرد نیز در انتخاب پروتز نقش دارند.
- بودجه: هزینه پروتزهای مختلف متفاوت است و بودجه فرد نیز در انتخاب آن موثر است.